रेमीची मराठी बोली : REMICHI MARATHI BOLI: ल सा वि: ३ निसर्गाचा मूलभूत धर्मनियम:

-----

----

मागील दोन लेखांच्या संदर्भाने हा जीवन व्यवहारातील अंकगाणिताचा शोध पुढे चालु. ही प्राथमिक वस्तुस्थिति कधी ना कधी, कळत नकळत जाणून घेणे अपरिहार्य होते.

"श्रम - विश्राम - स्वास्थ्य - अध्ययन - प्रजनन" ही संपूर्ण जीवामात्राची अंगभूत कार्ये आहेत. ही कार्ये निसर्गदत्त असल्याने या कार्यांची स्वायत्तता पण सर्व जीवामात्राला आहे.

या जीवामात्रात सारे प्राणी व वनस्पती आले: सूक्ष्मदर्शीय जीवाणु पासून ते मनुष्यप्राणी, सूक्ष्मदर्शीय शैवालापासून वडासारखे महावृक्ष. कुणीही याला अपवाद नाही; मग ते मानवातले राजा असोत की रंक.

(इंडियात अनेकांची श्रध्दा आहे की जगात ८४ लक्ष योनी किंवा जीव (species) आहेत. आधुनिक विज्ञान काही फारसे वेगळे सांगत नाही. ज्ञान असो की विज्ञान असो, तेवढ्यावर थांबून चालत नाही. ते पोथ्यामधेच राहून जाते, आणि त्या पोथ्या हितासंबंधियांच्या तिजोरीत; जे आजवर घडत आले. ते ज्ञान वैश्विक व्हायला हवे. )

हा झाला निसर्गाचा मूलभूत धर्मनियम. (वाटल्यास परमेश्वर म्हणा. फक्त निसर्ग मूर्त वस्तुस्थिति आहे; निसर्ग संकल्पना नाही, गृहीत प्रमेय नाही.) याला कुणी "सहज-धर्म" म्हणत असावे. बहुधा तो मनुष्य-प्राण्याच्या संदर्भात वापरत असावे. पण "सहज-धर्म" विस्तृत केल्यास सर्वच जैविक - अजैविक मात्रास लागू होतो. जसा लोखंडाचा धर्म.

ही "अंगभूत कार्यात्मक स्वायत्तता" निसर्गदत्त असल्याने इथे दुसऱ्या कुणाचीही "सत्ता" अभिप्रेत नाही; नाही व्यक्तीची ना मनुष्य-निर्मित संस्थेची.

मग ते अवतार/प्रेषित, राजे/पुढारी असोत, अथवा धर्मसंस्था, राज्यसंस्था, न्यायसंस्था, शिक्षणसंस्था ... वगैरे वगैरे. कारण त्यांची मानवी "सत्तेशी" कुठेतरी बांधिलकी असते, लागेबांधे असतात, सरळ किंवा आडवळणाने, कसेही करून, कुठून तरी. जेथे मानवी सत्ता आली तेथे आतंक, अतिरेक, युध्द, संहार, गुलामगीरी, आधिपत्य, लाचलुचपत, अर्जविनंत्या... आले, मग ते शारीरिक, मानसिक किंवा बौध्दिक असोत.

गंमत अशी, निसर्गाने या मूलभूत कार्यांचे सुसंस्कृत समाजांप्रमाणे (civilized societies) खातेवाटप केलेले नाही. निसर्गाने सुपूर्त केलेली ही कार्ये अधिव्यापी (overlapping) आणि एकात्मीकृत (interrelated) असतात व आयुष्यभर कार्यरत असतात (जीवात जीव असेतो). शरीर, मन व बुध्दी / प्रज्ञा या कार्यात निगडित असतात.

मनुष्येतर जीवांमध्ये, उदा. वनस्पतीमध्ये सर्वच कार्ये आपल्याला दिसत नाहीत. पण फुले-फळे लागलेली दिसतात. जमिनीत पडलेल्या बीतून रोप आलेले दिसते. आपला स्पर्श झाला की लाजाळू पाने मिटून घेते. अर्थात शास्त्रज्ञाना अवजारांच्या व प्रयोगांच्या साह्याने बरेच काही दिसते.

जगदीश चन्द्र बोस यानी प्रयोगशाळेत " वनस्पतीना भावना असतात' हे सिध्द केले. पण त्यापूर्वीच इंडियातील निरक्षर खेडुताना पण हे बोधनेने (intuition) माहीत होते. पण बोधना - अंतर्ज्ञान असले तरी ते निरीक्षणावाचून - अभ्यासावाचून - विकासित होत नाही. दिवस मावळल्यानंतर ते झाडाचे पान पण खुडत नाहीत; ती झाडांची विश्रामाची वेळ असते.

आपण निरक्षण केल्यास, लहान मुलांमध्ये जन्माच्या क्षणापासून ही कार्ये चाललेली आपणास जाणवतात. अर्थातच ती गर्भधारणे पासूनच सुरू झालेली असतात. ही पारिस्थितिक घटना असते. टारझनची गोष्ट काल्पनिक असली तरी मासलेवाईक आहे.

विज्ञान जैव इ. विषयांवर उदबोधक प्रकाश टाकते. सायन्सने वनस्पति व प्राणी यांच्यावर थोडे - बहुत काम केलेले आहे. जे "थोडे' केले ते माझ्यासारख्याला "बहुत" आहे. जेवढे अधिकाधिक काम केले जाते तेवढेच निसर्गाचे गूढ़ अधिकाधिक वाढत जाते.

-------------------