एका समकालीन आदीवासीचे आनंदगान

एका समकालीन आदीवासीचे आनंदगान

आमच्या पितरांच्या मातीत अणि पाण्यात 
मी नाही रेव किंवा नाही उपोत्पादन
या अमानुष अराजकाचा नागर-सांस्कृतिक,
जी देत असते आव्हाने दरेक श्वासागणिक
मानवतेच्या प्रतिष्टेला आणि आत्मसन्मानाला.


आम्ही नाही उदास किंवा नाही निराश
आमच्या हवस-विरहित जीवन शैलीमुळे. आम्हास
जीवन आहे श्रेष्टतम सर्वतोपरी वस्तुंपेक्षा मानवनिर्मित.
आमचा हरेक श्वास असतो निमित्त खचित
जीवनोत्सवाचा सोहळा साजरा हरेक कर्मात
आनंदाचे लेणे घेऊन येणारा सदोदीत;

असे जरी सभोवार हीणकस कितीही अराजकता.
तिचे मुक्त पतन करतात तिचीच समीकरणे
आणि आरोपणे, तिचे कुप्रसिध्द
अन् सुप्रसिध्द भाट ; तें सारेंच जाणार धुपून
काळ-पुराच्या महाद्वारातून
होणार अज्ञातात विलीन.

सुपूर्त करतो मी माझ्या निष्टेचे आश्वासन
आमच्या पुनर्भेटीचे प्राचिनतेत
आमची जीजीविषा उड्डाणास तयार सदोदीत
ओ, माझ्या आप्तस्वकीयानो, आदिम प्रकृतित! 

 - - - - - -
 (मूळ "Song of an aborigine in our time" या इंग्रजी कवितेचे भाषांतर)
- - - - - - -

प्रतिमा: १, भिल्ल आदीवासी होळीचा उत्सव साजरा करतात सातपुड्याच्या कुशीत.
पतिमा २ व ३, भिल्ल आदीवासी षोडशांचे नृत्य अन गान; गांव चिखली, सातपुड्याच्या कुशीत.
(छाया-प्रकाश चित्रे: रेमीजीयस डिसोजा)
पावसाळ्याचे दिवस होते. मक्याचे पीक तयार झाले होते. योगायोगाने तो दिवस होता "दिवासौ" सणाचा, पितरांच्या आठवणीत. चिखली गांवाचे आदरातिथ्य स्नेहाने भरलेले. सर्वानी मोहाची मदिरा घेतली. ती पिण्यास खास एक वीतभर लांबीचा छोटा तुंबडा घेतात, त्यात जेमतेम २-३ चमचे दारू मावते. ताडी पिण्यासाठी मात्र हातभार लांबीचा तुंबडा वापरतात. मोहाची दारू घरोघर तयार करतात. त्यामुळे तिला हस्तकलेचा दर्जा प्राप्त होतो. कोणतीही विलायती कारखान्यात तयार केलेली दारू तिची बरोबरी करू शकत नाही.
मोहाचे झाड अनन्यसाधारण आहे. त्याला बहार येतो तेव्हा साऱ्या गावात आणि वनात त्याच्या फुलांचा मधूर सुगंध पसरतो. बहराच्या हंगामात त्याच्या फुलांची भाजी करतात, तसेच सुकवून ठेवतात आणि दारू पण गाळतात. ती खास दिवशीच काढतात. त्या दिवशी मोहाच्या फुलांचे पीठ मक्याच्या पिठात मिसळून बिस्किटा सारख्या रोटल्या तयार केल्या होत्या. त्यांची चव मधुर होती. सुगंधाला पण चव असते.

~~~~~~~~~~~
© Remigius de Souza. All rights reserved.